دو راهی سازش با آمریکا یا اعتماد به توان داخلی

احتمالا از خودتون پرسیده اید که آیا احیای برجام توانایی باز کردن تمام گره‌های اقتصادی را دارد؟ یا صرفا با اتکا به توانایی داخلی و تولید محصول داخلی میتوان مشکلات اقتصادی را کاملا حل کرد؟ در این مقاله حالات مختلف احتمالی در این رابطه را تشریح خواهیم کرد.

حالت اول) رفع تحریم‌‌های خارجی + اصلاح ساختاری اقتصاد

اگر سیاست پرداخت نقدی عواید حاصل از فروش نفت و گاز به مردم پیگیری شود، قیمت‌گذاری‌های دستوری ملغی شود و اصلاحات اساسی نظام بانکی انجام شود، می‌توان امید داشت درصورت وقوع احیای برجام کشورمان می‌تواند دوباره به زنجیره تولید ارزش جهانی بپیوندد و در ریل پرسرعت رشد و توسعه بلند مدت قرار بگیرد.

حالت دوم) ادامه تحریم‌‌های خارجی ‌ + اصلاح ساختاری اقتصاد

با انجام اصلاح ساختاری اقتصاد داخلی، ولی با ادامه داشتن تحریم‌های خارجی و محدود بودن روابط بانکی و تجارت بین المللی، نرخ تورم کاهش پیدا خواهد کرد اما نرخ توسعه و رشد اقتصاد با سرعت کمی افزایش خواهد داشت. علاوه بر این، انجام اصلاحات ساختاری در اقتصاد داخلی مستلزم عملیاتی طاقت فرسا برای عموم مردم مشابه جراحی بدون بیهوشی می‌باشد که قطعا دردناک خواهد بود! البته عواید لغو تحریم می‌تواند درد حاصل از این اصلاحات را تا حدی قابل تحمل کند.

حالت سوم) رفع تحریم‌‌های خارجی + عدم اصلاح ساختاری اقتصاد

اگر تحریم‌های بین المللی رفع شود اما این اتفاق بدون اصلاح اصولی و دائمی ساختار اقتصاد باشد، از محل افزایش صادرات نفت، گاز و مشتقات و با واردات کالای خارجی بواسطه همین دلارهای نفتی، رفاه عمومی مردم مشابه سال ۹۵ به طور کوتاه مدت افزایش پیدا خواهد کرد؛ ولی رشد و توسعه پایدار محقق نخواهد شد و مشکل رشد نقدینگی کشور همچنان بدون راه حل باقی خواهد ماند و به همنی واسطه نرخ تورم بطور پایدار کاهش پیدا نخواهد کرد.

حالت چهارم) ادامه تحریم‌‌های خارجی + عدم اصلاح ساختاری اقتصاد

این حالت بدترین احتمالی است که می‌تواند اتفاق بیوفتد، یعنی هیچ تغییری در روند مذاکرات احیای برجام نیوفتد و ساختار اقتصادی کشور بهبود پیدا نکند. در این صورت سقوط کشور در دره اقتصادی و وقوع ابرتورم در سال‌های آینده غیرقابل اجتناب خواهد بود. لذا باید همزمان هم اصلاح ساختار اقتصادی کشور و هم سیاست خارجی به‌طور جدی‌تر از دولت‌های قبل پیگیری شود.

بعنوان جمع‌بندی می‌توانیم انتظارات و نتایج حاصل از این احتمالات و تصمیمات را به شکل زیر خلاصه کنیم:

سیاست خارجی سیاست داخلی	رفع تحریم‌‌های خارجی	ادامه تحریم‌‌های خارجی
پرداخت نقدی عواید حاصل از فروش نفت و گاز و مشتقات به مردم آزادسازی قیمت‌ها و لغو قیمت‌گذاری دستوریاصلاح اساسی ساختار نظام بانکی	رشد اقتصادی سالانه 7 تا 8% نرخ تروم سالانه کمتر از 5%	رشد اقتصادی سالانه 2 تا 3% نرخ تروم سالانه کمتر از 5%
ادامه مسیر اشتباه گذشته در سیاست‌های کلان اقتصادی و عدم انجام اصلاحات ساختاری	فروش نفت و واردات کالا رشد اقتصادی سالانه 2 تا 3% نرخ تروم سالانه 20 تا 30%	وقوع ابرتورم به زودی منزوی شدن در جامعه جهانی

با اقتباس از تحلیل دکتر پویا ناظران (اقتصاددانو تحلیلگر اقتصادی)